Ortaköy Tarihi

Büyük Selçuklu ordusunun 1071 Malazgirt savaşını kazanması üzerine Sultan Alparslan’ın mahiyetinde bulunan üst düzey komutanlar, Anadolu içlerine doğru akınlara başlamıştır. Bu akınlar sonucunda Anadolu’daki Bizans egemenliği sona ermiş ve kazanılan topraklarda, fetihleri yapan komutanlar Selçuklu Devleti'nin izniyle içişlerinde bağımsız beylikler kurmuşlardır.

           

Danişment Ahmet Gazi 1075 yılında Amasya ve Çorum çevresini fethetmiştir. Çorum (Nikonya) ve Amasya Bizans İmparatorluğunun önemli şehirlerindendir. Türk orduları Anadolu’ ya doğudan giriş yaptıkları için Danişment Ahmet Gazi öncelikle Amasya ve civarını fetheder. Amasya gibi korunaklı bir şehrin Türkler tarafından fethedilmesinden sonra Ortaköy istikametinde Türkleri durduracak etkin bir güç yoktur. Danişment Ahmet Gazi, Amasya’ dan sonra Çorum’ u da 1075 yılında fetheder. Danişment Ahmet Gazi’ nin yanında çok sayıda oğuz boyu vardır. Bu boylar, fethedilen bölgelere yerleşmeye başlarlar. İlk yerleşen boylar içerisinde Alayunt boyu çoğunluktadır. Daha sonraları bölgeye gelen diğer oğuz boylarını görmekteyiz. Yapılan araştırmalarda Çorum civarında 24 oğuz boyundan 21’ inin yerleştiği tespit edilmiştir.

Şu an için Ortaköy civarına ilk gelen boyların hangileri ve tam olarak ne zaman geldiklerini bilmiyoruz. Ancak Türklerin Anadolu’ ya  doğudan girdikleri düşünülürse, Ortaköy bölgesine gelen ilk Türklerin Amasya istikametinden gelmiş olmaları gerekir. Muhtemelen 1075 den sonraki birkaç yıl içerisinde bu bölge de Türkleşmiştir. Eldeki bilgilere göre bölgede ilk olarak Aşdağul’ un kurulduğu sonucuna varıyoruz. Çünkü 1900 lü yılların başına kadar Aşdağul’ un Ortaköy’ den büyük bir yerleşim yeri, hatta bir dönem nahiye olduğunu ve Ortaköy’ ün Aşdağul’ a bağlı olduğu bilgisine ulaşıyoruz.(1530)

Türk boyları buralara geldiklerinde sadece İncesu köyü ve Çekerek ırmağı boyunca devam eden bölgelerde rum yerleşmeleri olduğu, bugün çıkarılan eserlerden anlaşılmaktadır. Şu anki bilgilerimiz başka rum köyleri olup olmadığı konusunda yetersizdir. Bölgenin fethinden sonra Türk boyları gelmeye devam ederler. Aşdağul’ dan sonra bugün Kalınyar olarak adlandırdığımız bölgede Asraköy’ ü kurarlar. Bölgenin fethinden sonra Türk boyları gruplar halinde gelmeye başladılar. Asraköy’ den sonra gelenler ise bugünkü Pınarköy mevkiine bir köy kurarlar. Pınarköy’ ün seçilmesinin nedeni, büyük ihtimalle su kaynaklarına yakın olması ve de bölgeye hakim bir yerde olmasındandır. Bugünkü Ortaköy’ ün yeri ise tamamen ormanlarla kaplıydı ve yerleşmeler daha sonra olmuştu.

           

Şu an elimizdeki bilgilere göre ilk yerleşenlerin, tam olarak hangi yıllarda geldikleri kesin olarak belli değildir. Ancak bugün ilçemizdeki merkez caminin yerinde eski bir cami olduğunu ve 1969 yılında yıkılarak bugünkü caminin yapıldığını biliyoruz. Köy halkının, caminin mimarisi hakkında vermiş olduğu bilgilerden ve de caminin yıkım raporlarındaki ifadelerden, caminin yaklaşık 1300 lü yıllarda yapıldığı ve Selçuklu mimarisi olduğu sanılmaktadır. Hatta köy halkından rahmetli Abdullah ÜZER, caminin yıkımı sırasında camiye ait bir kitabe bulduklarını ve üzerinde 712 (1296) yılı yazdığını belirtmiştir. Eğer bu ifade doğruysa, caminin yapılmasından önce cemaat oluşturacak kadar bir nüfusun buraya yerleşmiş olması gerekir. Bu fikre istinaden cami yapılmadan 5 veya 10 yıl önce Ortaköy’ ün kurulmuş olması gerekir. Şu an için elimizde aksini ispat edecek bir belge ya da bilgi olmadığına göre 1250-1300 yılları arasında bugünkü Ortaköy kurulmuştur diyebiliriz.

Ortaköy kurulduğu zaman Pınarköy ve Asraköy isimli iki köyün var olduğunu biliyoruz. Hatta elimizdeki bilgilere göre Aşdağul’ un da kurulu olduğunu ve o dönem için önemli bir yerleşim yeri olduğunu görüyoruz.(1276) Ancak Ortaköy’ ü ilk olarak kuranların, bu köylerden gelen kişiler mi yoksa sonradan, başka yerlerden gelip yerleşen Türkler mi olduğunu tam olarak bilemiyoruz. Her iki durumda da ilk gelenlerin neden bu bölgeyi yerleşim yeri olarak seçtiklerini şöyle bir değerlendirelim. O günün şartlarına göre bölge sık ormanlarla kaplıydı ve önceden gelen bazı boylar bu bölgede köyler kurmuştu. Ayrıca köyün kurulacağı yerde su kaynağı olması gerekliydi. Eski cami yıkılmadan önce etrafında iki çeşme olduğu biliniyor. Buna göre Ortaköy’ ün ilk yerleşme alanı bugünkü merkez cami ve çevresidir. Eski caminin içinde kalın çam ağaçlarından oluşan 12 direk bulunuyordu. Rivayetlere göre; burası ormanlıktı ve çam ağaçları caminin iç direklerini oluşturacak şekilde, yerlerinden sökülmeden sadece üst kısımları kesilmek suretiyle, cami yapılmıştı. (Caminin kerpiçten yapılmış olması da Selçuklu eseri olabileceğini akla getirmektedir. Osmanlı camileri ise genelde taş kullanılarak yapılmıştır.) Türkler Anadolu’ da yurt edindikleri yöreleri Türkleştirme ve İslamlaştırma yoluna gitmişlerdir. İlk yerleşenlerin cami yapmaları için belli bir sayıya ulaşmış olmaları gerekir. Tahminen 10-15 ev olan bir köy olmalı. Daha sonra gelenlerin de bu cami civarına yerleştikleri muhtemeldir. Zaten Ortaköy’ ün bugünkü yerleşim planına bakarsak; Cumhuriyet mahallesinde yerleşimler cami çevresinde geniş bir alana yayılmışken diğer mahallelerde yerleşimlerin genelde yol kenarında kalacak şekilde olmaları bu fikri kuvvetlice destekliyor. Zamanla insanların cami çevresinden diğer alanlara doğru yerleştikleri görülüyor. 

Peki Pınarköy ve Asraköy’ e ne oldu? Ortaköy’ ün kuruluşunun 1300 lü yıllarda olduğunu kabul edersek, bu tarihin Anadolu Selçuklu Devleti’ nin son zamanları olduğunu görürüz. Dolayısıyla Anadolu’ da yönetim el değiştirmek üzeredir. Arada doğan boşlukta ise çeşitli grupların faaliyetleri göze çarpar. Özellikle de eşkıya gruplarının. Bu kargaşa sırasında halkın can ve mal güvenliği tehlikededir. İşte bu yıllarda böyle bir döneme denk gelmektedir. İç savaşlar ve eşkıya faaliyetleri bu köylerdeki insanları göçe zorlamıştır. Pınarköy ve Asraköy’ deki insanlar zamanla Ortaköy’ e yerleşmişlerdir. Bu göç hareketleri sonucu her iki köyde ortadan kalkmıştır. Ancak izleri tarihten silinmemiştir. Kuruldukları bölgelerde ortaya çıkan eserler ve buluntular bu köylerin izlerini hala taşımaktadır.