Yeryüzü Şekillleri

Üçüncü jeolojik zamanda teşekkül etmiş olan orta yükseklikteki dağlar,  Ortaköy' ün üç tarafını çevrelemiş, komşu bölgelerle ilişkilerini sınırlamıştır. İlçenin doğusunda ise Çekerek ırmağı boyunca uzanan düz alanlar ve akarsu kıyı ovaları mevcuttur. Ulaşım sadece bu sahada kolaylıkla sağlanabilmektedir. 

 

Ortaköy 'ü kuzey, güney ve batı olmak üzere üç taraftan çeviren bu dağların yükseklikleri 1000-1500marasında değişmektedir. En yüksek noktayı ilçenin batı ve kuzeyinde kuzeydoğu-güneybatı doğrultulu uzanan Karadağ kütlesi üzerindeki Mundar gölbaşı tepesi oluşturmaktadır ki yüksekliği 1566 m' ye kadar çıkmaktadır. Ortaköy ile kuzeybatısında bulunan Çorum arasındaki ulaşım Karadağ' ın engel oluşturmasından dolayı güçlükle sağlanabilmektedir. Ortaköy - Çorum arası kuş uçuşu 35 km olmasına karşılık, Karadağ mevkiinde yolun çok kıvrımlı,  inişli çıkışlı olmasından dolayı, yol güzergahı 53 km' ye çıkmaktadır.İlçenin güneyinde ise Kıran dağları uzanmaktadır. Bu kıvrım dağları İncesu köyü yakınlarında Çekerek ırmağının oluşturduğu epijenik yarma vadi ile ikiye ayrılmıştır. Yörede bu vadinin batısında kalan kısma Ötegeçe dağları, doğusundaki kısma ise Alan dağı denilmektedir.Ortaköy' ün kuzeyinde uzanan Karadağ, yöreyi güneyden çevreleyen Kıran dağları ile birleşmektedir. İlçe bu iki dağlık kütlenin birleştiği alanın doğusunda bulunan 1224 m yükseklikteki Gündoğdu tepesinin doğu eteğinde kurulmuştur.

Bahsedilmesi gereken bir dağlık saha ise ilçe merkezinin hemen 1 km kuzeyinde uzanan Çal dağlık kütlesidir. İlk bakışta bir taş yığınına benzediği için taş yığını anlamına gelen Çal denilmektedir. Yöreyi çevreleyen dağlar Çal dağlık kütlesi ve Alan dağı dışında büyük ölçüde ormanlarla kaplıdır.

Yöre arazisinin yapısında kalker oranının fazla olmasından dolayı özellikle Aşdavul beldesi, Cevizli, Kavakalan ve Asar köyleri civarında küçük karstik mağaralar bulunmaktadır. Aşdavul yakınlarındaki Güvercin mağarası bulunmaktadır. Yöremiz üç tarafı dağlarla çevrili 720 m rakımında ve ana ekseni doğu-batı yönlü bir plato görünümündedir. Yörede belli başlı tepeler : Gündoğdu tepesi, Fığla tepesi, Karatepe, Keşlik tepesi ve Güvercinlik tepesidir.

İlçe merkezinin yaklaşık 9 km güneydoğusunda bulunan İncesu köyü yakınlarında Çekerek ırmağının Kıran dağlarını, kabaca kuzey-güney yönünde  6 km uzunluğunda yarmasıyla oluşmuş bir epijenik yarma vadi vardır.

Yöredeki bir diğer vadi ilçe merkezinin kuzeyinde Çal dağlık kütlesi ile Karadağ arasında doğu-batı istikametinde uzanan Göçet deresi vadisidir. Bir diğer vadi ise,        Çal dağlık kütlesi ile ilçe merkezi arasında, ilçenin hemen kuzeyinde yer alan Aşdavul deresi vadisidir. İlçenin güneyinde ise Öz deresi vadisidir. Öz deresi vadisi ilçenin 3 km güneybatısında ikiye ayrılmaktadır. Birinci kol güneybatıya doğru uzanarak Yük deresi adını alırken, ikinci kol batıya doğru uzanmakta ve asıl öz deresi adını almaktadır. Ayrıca daha yukardan güneybatıdan Çorak deresi vadisi de katılmaktadır.

Daha öncede belirtildiği gibi Ortaköy, orta yükseklikteki dağlarla çevrili, eğim yönü batıdan-doğuya doğru olan bir plato üzerine kurulmuştur. Platonun en alçak basamağını Aşdavul beldesi ve yakın çevresi oluşturmaktadır. İkinci basamağını, ilçe merkezinin kurulduğu alan ve çevresi, üçüncü basamakta Cevizli, Kavakalan, Dirgenli ve Yukarı Kuyucak gibi köyler yer almaktadır. İlçe sınırları dahilinde ovaya ancak Çekerek ırmağının Aşdavul' un doğusunda oluşturduğu dar alüvyal alanda rastlanmaktadır.