Şapinuva

Binaların duvar sıvalarına basılmış Kraliyet mühürleri, Büyük Kral yazılı malzemeler, Hitit Büyük Kral ve Kraliçesine hitaben yazılmış tabletler...

Çorum' un 53 km güneydoğusundaki Ortaköy' de  yüzey araştırmaları sırasında bulunan ve 1990 da başlanan kazılarda ortaya çıkan her buluntu araştırmacıları yeni bir bulguya götürüyordu: Hitit' lerin Hattuşa (Boğazköy) dışında bir başkenti daha vardı: Şapinuva (Ortaköy)

Bugüne kadar yapılan belirlemelere göre yaklaşık 9 kilometre kare büyüklüğünde, idari bölgesiyle beraber ise büyük bir coğrafyaya yayılan başkentte,  çok önemli buluntuların yanısıra çivi yazılı arşivlerin keşfedilmesi, arkeoloji çevrelerinde büyük heyecanla karşılanmıştı. 

Şehrin büyüklüğü korunaklı oluşu, anıtsal yapıların yapımı için gerekli zengin orman dokusu, Hitit Büyük Kralı' nın devlet merkezini buraya taşımasının nedeni olmalıydı. 

Eldeki belgeler MÖ 14. yüzyıl sonlarından itibaren Şapinuva' nın idari öneminin arttığını, devlet merkezi görevini üstlendiğini gösteriyor.

Şapinuva' yı önemli kılan özelliklerinin başında konumu geliyor. Kent doğu-batı hattında işleyen Kelkit-Yeşilırmak doğal yolunun yarattığı doğal potansiyelden olabildiğince yararlanmış olmalı; çünkü yolun Orta Anadolu bozkırına açıldığı stratejik bir noktasında yer alıyor.

Bir ticaret yolunun yarattığı alışveriş imkanları Şapinuva' nın yeni bir dünyayı tanımasını sağladığı gibi dünyanın da bu şehri tanımasına neden oldu. Şapinuva o dönem seri üretim kapasitesine sahip, zengin çeşitlilikteki son derece gelişmiş ürünleri ile dikkat çekiyordu. 

Kazılarda ortaya çıkarılan, kalınlığı 1 mm olan tabaklar mükemmel üretim kalitesi ile dikkat çekiyor. 1-2 ton malzeme alabilecek kapasitede olan çok sayıdaki küpün varlığı ise kentin zenginliğinin en önemli göstergelerinden biri.

Şapinuva' yı dünyaya tanıtan diğer bir konu da dinsel önemi. Hitit ve Hititleri etkileyen Hurri dünyasında insanların tanrılara daha yakın olabildiğine inandığı, tanrılara kutlamaların yapıldığı, kutsal yerler bulunuyor. Ancak Şapinuva' nın yeri bütün bu kutsal yerlerden daha önemli olmasıydı. Çünkü her türlü "hastalığın, zararın ve felaketin kaynağının insan ve insanlığın yaptığı kötülüklerin olduğu bu dünyada" temizlenmek, arınmak için yapılması gereken işlemlerin başında Şapinuva' da üretilen ve oradan gelen itkalzi kutsal metinlerinin okunması, ağzın temizlenmesi geliyor. 

Boğazköy metinlerinde geçen, "bu önemli kutsal kil kitaplarının Şapinuva ülkesinden getirildiği" yönündeki ifadeler, bu kentin nedenli önemli kutsal bir merkez olduğunu gösteriyor. Bir kentin dinsel yönden bu kadar önemli, vazgeçilmez olması ise az rastlanan bir olgu.

Şapinuva' nın stratejik bir noktada yer alması onu Hitit' lerin önemli askeri merkezlerinden biri yapmış. Bir anlamlandırmaya göre, askeri vali diyebileceğimiz görevli de burada yaşıyor. 

Anlaşıldığı üzere Şapinuva bir garnizon kenti. Bir kraliyet mektubunda Büyük Kral, ordusunu  Şapinuva yakınlarında yerleştirdiğinden bahsediyor. Bu kentin bir başka özelliği ise iklimi. Kentin hemen yakınlarından geçen Çekerek Nehri vadilerinde iklim tam bir mikroklima özelliği gösteriyor. Kışın kar yağsada pek yerde kalmıyor. 

Bugüne kadar binlerce Hurrice ve Hititçe yazılı belgenin bulunduğu Şapinuva / Ortaköy' deki çalışmalar oldukça yeni. Bununla birlikte yapılan çalışmalar süresince kentte çok güzel ve özgün mimarileri ile çok sayıda anıtsal yapı keşfedilip koruma altına alınmıştır.