Ortaköy Genel Türk Tarihi

Ortaköy tarihini incelerken Ortaköy’ ü, Çorum’ a bağlı bir ilçe olarak düşünmemek gerekir. Ortaköy 1916 yılına kadar Amasya Sancağına bağlı bir köy olarak tarih sahnesinde yer almıştır. 1916 yılında Mecitözü ilçesinin, Ankara ilinin Çorum Sancağına bağlanması ile Ortaköy’ de Çorum’ a bağlanmıştır. Kısacası Ortaköy’ ün Çorum’ a bağlanması yakın tarihli bir gelişmedir. O nedenledir ki Ortaköy tarihini araştırırken başvurduğumuz kaynaklar genelde Amasya kaynaklıdır.     

Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Alparslan, 1071 Malazgirt Savaşı’na katılıp üstün başarı gösteren komutanlardan Danişmend Ahmet Gazi ve diğer emirlere Anadolu’ ya giderek fetihler yapmalarını istedi. Yaptıkları fetihler sonucu, aldıkları yerlerinde kendilerine verileceğini söyledi. Savaşın kazanılmasından sonra Fetihler başladı. Türk’ lerin Anadolu’ ya   yerleşmeleri de böylece başlamış oldu.

 

Danişmentliler (1080-1178)

Danişmend Ahmet Gazi’ nin, içinde Ortaköy’ ün de bulunduğu yöreyi ele geçirme yönündeki ilk girişimi Sivas’ ı almakla başladı. Danişmend Ahmet Gazi, Sivas’ ta hiçbir direnişle karşılaşmamıştı. Çünkü, bu sırada Anadolu’ da Bizans’ ın hiçbir etkinliği yoktu. Danişmend Ahmet Gazi, Sivas’ tan sonra içinde Ortaköy’ ün de bulunduğu Yeşilırmak yöresini ele geçirmiş ve Selçuklu kaynaklarında Danişmend ili diye belirtilen yörelerde Danişmendli Devleti’ ni kurmuştur.

Danişmend Beyliği iki şubeden oluşuyordu. Ortaköy yöresi bu şubelerden Sivas’ a bağlı idi. Danişmend beyliğinin merkezi daha sonra Niksar olmuştur.

Papa’ nın öncülüğü ile başlayan HAÇLI ORDUSU’ na karşı Danişmendlilerle I.Kılıç Arslan birlikte savaştılar. Bu savaşta, Antakya haçlı Kontu Bohemond’ u (Buemon) Niksar’ da tutsak ettiler.(1101’ de) Haçlı Ordusu Bohemond’ u kurtarmak için Bizans’ ı da yanlarına alarak büyük bir saldırıya geçtiler. Ankara, Çankırı, Kastamonu yöresini alarak, yakıp yıkan bu ordu Çorum’ u da yağmalayarak Mecitözü üzerinden Amasya önlerine dek ilerlediler. I.Kılıç Arslan ile birleşen Danişmendliler bu orduyu büyük bir bozguna uğrattılar. Ortaköy bölgesi bu olaydan sonra Anadolu Selçukluları’ nın elinde kaldı. Danişmend Beyliği II.Kılıç Arslan tarafından 1178 yılında yıkılmıştır.

Anadolu Selçukluları Dönemi (1075-1318)

1071 Malazgirt Savaşı’ ndan sonra, Türk’ ler büyük kitleler halinde Anadolu’ ya yerleşmeye başladılar. Yerleşmeyi asıl gerçekleştirenler ise Oğuzlar’ la onları yöneten Selçuklu Komutanları olmuştur. Bunların en ünlüsü Kutalmışoğlu Süleymanşah, 1075’ te merkezi İznik olmak üzere Anadolu Selçuklu Devleti’ nin temelini atmıştır.

Bu arada Danişmend Ahmet Gazi de Kızılırmak ve Yeşilırmak yörelerini alarak, Sivas, Amasya, Tokat, Niksar, Kayseri ve Çorum’ da (Ortaköy bölgesi de dahil) egemenlik kurmaya başlamıştı.

Danişmendlilerin yıkılmasından sonra Ortaköy bölgesi Anadolu Selçuklu Devleti' nin yönetimine girmiştir. Anadolu Selçukluları Devleti, II. Gıyasettin Keyhüsrev’ in kötü yönetimiyle zayıflamaya başladı. Bundan yararlanan Moğollar Doğudan saldırıları arttırdılar. Köse Dağ yenilgisi ile Moğollara bağlı olan Anadolu Selçuklu Devleti daha sonraları II. Mesut’ un ölmesiyle İlhanlı Devletinin bir ili haline gelmiştir. Daha sonraları Ortaköy bölgesi, İlhanlı Devletinin toprakları içinde kalmıştır.

İlhanlılar (1256-1335)

1243 Köse Dağı Savaşından sonra İlhanlı egemenli altına giren Anadolu Selçuklu Devleti, 1318 de kesin olarak ortadan kalkmıştır. İlhanlılar Anadolu’ yu atadıkları genel valilerle yönetmişlerdir. Bu valilerin en ünlüsü Emir Çoban’ ın oğlu Demirtaş’ tı. (Timurtaş) Ortaköy bölgesi bu dönemde İlhanlılar hakimiyetine girmiştir. 

Eretna Beyliği (1335-1381)

 

İlhanlıların Anadolu valisi olan Demirtaş bağımsızlığını ilan etmek istemişse de başarılı olamayınca Mısır’ a kaçarak kendini kurtarmıştır. Bu olaydan sonra genel valiliğe komutan olan ERETNA BEY getirilmiştir. Eretna Bey 1335 yılında egemenliğini ilan etmiştir. Başkenti ise Sivas’ tı. Ortaköy bu bölgeye bağlı idi. Eretna Beyin aslı Uygur Türklerindendir. Adaletli iş gördüğünden ve çok dürüst olduğundan halk arasında “Köse Peygamber” adıyla anılmaktadır. Çorum ve Ortaköy bu zamanda Amasya’ da oturan Aşık Paşazade Muhlis Paşa idaresinde bulunmuştur.

Kadı Burhaneddin Devleti (1381-1398)

1381 yılında Kadı Burhaneddin, Eretna Beyliğine son vererek, yönetimi eline almıştır. Merkezi Sivas' tır. Kadı Burhanettin Amasya üzerinden Ortaköy' e gelip buradan da kendisine isyan eden Amasya emirine bağlı olan Kazankaya Köyü' nün kanyon girişinde kalıntıları bulunan kaleyi kuşatıp fethetmiştir. Kadı Burhaneddin Devleti’ nin ömrü 18 yıl sürmüştür. 

Kadı Burhaneddin' in ölümünden sonra yerine geçen oğlu Alaattin Ali Çelebi yaklaşmakta olan Moğol tehlikesi üzerine Osmanlı Devleti' nden yardım isteyip bağlı bulunan yöreleri 1398 yılında Osmanlı idaresine bırakmıştır.

Osmanlı Dönemi

Ortaköy, Osmanlı İmparatorluğu’ na Yıldırım Bayezid döneminde geçmiştir. Tarihsel süreç içerisinde Ortaköy genelde Amasya’ ya bağlı bir yerleşim yeri olmuştur. Amasya 1398 yılında Osmanlı yönetimine geçtiğine göre Ortaköy’ ün Osmanlı idaresine bu yıllarda geçtiğini söyleyebiliriz.

Ankara Savaşı sonucunda (1402) Yıldırım Beyazıt’ ın kurmuş olduğu siyasi birlik bozulmuştur. Timur himayesinde Amasya’ da egemenliğini yürüten Çelebi Sultan Mehmet zamanında Ortaköy ve çevresi, yine Osmanlı yönetiminde kalmıştır. Bu durum Cumhuriyet yönetimine kadar devam etmiştir.