Göçler ve Ortaköy' ün Şekillenmesi

Ortaköy, kurulduğu yıllardan günümüze kadar gelen süreçte kaynaklarda genelde köy olarak belirtilmiştir.

1530 yılına ait şeriyye sicillerinde Ortaköy nüfusu 309 olarak verilmiştir. Buradan da anlaşılacağı üzere küçük bir köydür. Ortaköy nahiye olduğu 1908 yılına kadar genelde nüfusu az bir köy olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak 18.yy’ ın başlarında başlayan iç göçler sonucu Ortaköy’ de ki nüfus sayısı artmış yeni köyler kurulmuştur. 1800’ lü yıllara kadar olan arşiv kayıtlarında Ortaköy, Aşdağul, Karahacip ve İncesu köylerinin adları geçmektedir. Diğer köyler daha sonraları kurulmuştur. Bu göç hareketlerini kısaca inceleyelim.

1850’ li yıllarda doğu ve güneydoğudan çok sayıda aşiret göçe tabi tutulur. Bu aşiretler kıpırdanmaktadır ve zaman zaman bölgelerinde karışıklıklar çıkarmaktadırlar. Osmanlı Devleti karışıklıkları önlemek amacıyla bazı aşiretleri Orta Anadolu’ ya göçe zorlar. Bu aşiretler bölgeye gelerek yeni köyler kurmaya başlarlar. İlçemiz sınırları içerisinde yer alan bu köyler (Kavakalan, Cevizli, Yaylacık, Senemoğlu, Asar, Esentepe, Büyükkışla, Salbaş, Fındıklı, Kızıl Hamza, Yukarıkuyucak) kürt aşiretleri tarafından kurulmuşlardır.

1864 yılına gelindiğinde Kafkaslarda Rusların hakimiyet kurma çalışmalarını görüyoruz. Osmanlı İmparatorluğu Kafkaslardaki hakimiyetini Çerkezler sayesinde sağlamıştır. Çerkezler de Osmanlıdan etkilenerek Müslüman olmuşlardır. Yıllarca Ruslara karşı birlikte mücadele vermişlerdir. Ancak Osmanlı Devleti’ nin zayıflaması üzerine Ruslar Kafkasları ele geçirerek 1864 yılında Çerkezleri sürerler. Osmanlı Devleti Çerkezlere kucak açar ve Anadolu’ nun çeşitli bölgelerine yerleşmelerine izin verir. Çerkezlerin iskan edilmelerinde zorunlu bir uygulama yapılmamıştır. Aksine Anadolu’ da nerelere yerleşmek isterlerse yerleşebilecekleri söylenmiştir. Çerkezler deniz yoluyla gelmişlerdir. Bir grup İstanbul’ dan diğer bir grup ise Samsun’ dan Anadolu’ ya giriş yapmıştır.

İlçemiz sınırları içerisinde yer alan Oruçpınar Köyü (Eski adıyla Karadağ) bir Çerkez köyüdür. Çerkezler Türk değildir. Aksine bir Kafkas milletidir. Çerkezlerde de Türklerde olduğu gibi boylar ve kabileler vardır. Oruçpınar Köyü’ ndeki Çerkezler Abzegh kabilesindendirler. Çerkezler Kafkasya’ da genelde dağların yüksek kesimlerinde yaşıyorlardı. Bu özelliklerinden dolayı olsa gerek bizim Gündoğdu olarak adlandırdığımız Karadağ sırtlarına yerleşmeyi tercih etmişlerdir. Bundan dolayıdır ki köyün ismi dağın isminden dolayı uzunca bir süre Karadağ olarak anılmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu’ nun 1800 lü yıllardan itibaren balkanlarda toprak kaybetmeleri üzerine, buralarda yaşayan Müslüman halk daha güvenli olan Anadolu’ ya göç etmiştir. Balkanlardan gelenler Anadolu’ nun çeşitli bölgelerinde iskan ettirilmişlerdir. Bu göçler Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar devam etmiştir. 

Osmanlı’ nın son yıllarında 93 harbi olarak adlandırılan 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında yaşanan büyük bir göç hareketi olmuştur. Savaş sonrası Osmanlı Devleti doğu illerinden Kars-Ardahan ve Batum’ u Ruslara kaptırmıştır. Bu bölgelerde yaşayan Türkler kitleler halinde Anadolu’ nun iç bölgelerine göç etmişlerdir. Bu dönemde Osmanlı Devleti yerel yönetimler bünyesinde Muhacir İskan Komisyonları kurarak göç eden bu insanların iskan edilmelerini sağlamıştır. İlçemize de çok sayıda muhacirin gelip yerleştiği bilinmektedir. Günümüzde Ortaköy’ de yaşayan insanlar içerisinde Kars, Ardahan, Erzurum, Gümüşhane, Bayburt, Yozgat, Kırşehir ve diğer illerden gelip yerleşenler olmuştur. Bu göç hareketleri daha çok 93 harbi sonrası yaşanmıştır. Göçler sonucu Ortaköy’ ün nüfusu artmış, buna bağlı olarak ta 1908 yılında nahiye teşkilatı kurulmuştur.

Ortaköy çevresinde kurulan hiçbir köy, tek bir boy veya tek bir aile tarafından kurulmamıştır. Göç hareketleri sonucu Anadolu’ nun dört bir yanından insanlar gelmiş ve köylerin şekillenmelerinde rol oynamışlardır. Göçler sonucu, insanlar yöreye kendi kültürlerini de getirmişlerdir. Ancak Ortaköy, bu kültür zenginliğine rağmen kendi kültürünü oluşturmayı başarmıştır. Ortaköy’ ün kültürü, bulunduğu coğrafyada ne kendi köylerine ne de komşu ilçelerinkine benzemektedir. Ortaköy başlı başına kendisi bir kültürdür.